Hướng nghiệp cho con càng sớm càng tốt

Ở Việt Nam, phải đến khi con học cấp III nhiều bậc cha mẹ mới bắt đầu hướng nghiệp cho con. Theo các chuyên gia, định hướng nghề nghiệp cho trẻ cần thực hiện càng sớm càng tốt, có thể bắt đầu từ khi trẻ lên 10.

Ðịnh hướng nghề nghiệp cho con, cha mẹ cần hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu của con; tôn trọng sở thích và ước mơ của con; hỗ trợ con biến ước mơ thành hiện thực.

Trẻ sẽ làm nghề gì? Làm ở vị trí nào?

Ai cũng có sở thích và đam mê. Khi được làm những việc mà chúng ta yêu thích, kết quả đạt được thường sẽ tốt hơn.

Khi còn nhỏ, trẻ cần học đều tất cả các môn học, không phân biệt chính - phụ; tuy nhiên với môn học trẻ đặc biệt yêu thích hoặc có năng khiếu, cha mẹ cần sớm phát hiện và bồi dưỡng, vì chính môn học yêu thích này có thể sẽ định hướng nghề nghiệp tương lai sau này của trẻ.

Và một điều nữa bạn nên biết đó là, định hướng nghề nghiệp không chỉ là trẻ sẽ làm nghề gì, mà trẻ sẽ làm ở vị trí nào trong nghề đó. Ví dụ, trẻ thích kinh doanh, vậy trong lĩnh vực này, trẻ muốn làm ở vị trí nào: nhân viên bán hàng, kế toán hay marketing, trưởng phòng hay giám đốc…? Trong mỗi ngành nghề, có rất nhiều vị trí khác nhau, tùy vào năng lực mà trẻ sẽ “ngồi” ở vị trí nào. Nếu trẻ muốn làm giám đốc, con sẽ phải nỗ lực cố gắng rất nhiều.

Xác định nghề nghiệp dựa trên điểm mạnh, điểm yếu

Không phải cứ thích là bạn sẽ làm được, nghề nghiệp ngoài yêu thích còn đòi hỏi năng lực của mỗi người.

Một số trẻ thích trở thành ca sĩ, nhưng trẻ hát không thực sự xuất sắc. Bạn không thể vùi dập ngay lập tức ước mơ của trẻ, nhưng cũng không thể để trẻ mơ mộng viển vông. Hãy giúp trẻ hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu của bản thân. Nghề nghiệp cần được xác định dựa trên các điểm mạnh và điểm yếu này. Vai trò của cha mẹ là nhận ra thế mạnh của con và giúp con phát huy thế mạnh đó.

Khuyến khích trẻ tìm hiểu về nghề nghiệp

Từ bậc học mầm non, trẻ đã được dạy về các nghề nghiệp. Các con tỏ ra hứng thú với một số nghề ngay từ khi lên 3. Tuy nhiên, vì còn quá nhỏ nên ý thích của trẻ có thể sẽ thay đổi tùy hứng. Nhưng, bạn vẫn phải nói với con về vấn đề này, nghề nào thì làm việc gì - để trẻ hiểu ý nghĩa và công việc của từng nghề và đưa ra lựa chọn phù hợp cho bản thân sau này. Với một số trẻ, ngay cả khi đã lớn cũng có thể hiểu chưa đúng hoặc chưa đủ về nghề nghiệp. Ví dụ, trẻ thường nghĩ, nhà thiết kế thời trang là người nghĩ ra những bộ quần áo đẹp và vẽ chúng trên giấy mà không biết rằng, phía sau sân khấu trình diễn lung linh đôi khi các nhà thiết kế vẫn phải tự mình đi chọn vải, cắt may, chỉnh sửa, định giá sản phẩm, chào hàng…

Ðể trẻ hiểu rõ hơn về nghề nghiệp, các bậc cha mẹ nên khuyến khích trẻ đọc các cuốn sách về các danh nhân, người nổi tiếng trong các lĩnh vực khác nhau hoặc đọc các cuốn sách về hướng nghiệp, hoặc giới thiệu cho trẻ những người bạn quen biết làm nghề mà trẻ đang quan tâm để trẻ có thể liên hệ trực tiếp học hỏi.

Đăng ký cho trẻ tham gia các trại hè, khóa học hướng nghiệp

Vào dịp hè, rất nhiều trung tâm giáo dục mở các khóa học về hướng nghiệp. Bạn có thể đăng ký cho con tham gia mỗi năm một khóa huấn luyện khác nhau để trẻ được trải nghiệm nhiều nghề, từ đó nhận biết được đâu là công việc mình thực sự yêu thích và có năng khiếu nhất. Các khóa học hoặc trại hè hướng nghiệp thường kéo dài 1-2 tuần, trẻ ở tập trung mà không có bố mẹ bên cạnh, đây cũng là dịp để rèn cho trẻ nếp sống tự lập và học các kỹ năng sống cần thiết, giúp trẻ trưởng thành hơn.

Đừng chọn nghề cho con vì đó từng là ước mơ của bạn

Nhiều bậc cha mẹ phải làm những công việc mà họ không thực sự yêu thích. Họ thích làm bác sĩ nhưng ngày xưa ông bà lại bắt học kinh tế hoặc họ không thi đậu được ngành y nên bắt buộc phải rẽ ngang. Ước mơ chưa thực hiện được luôn là niềm đau đáu trong tâm trí mỗi người. Tuy nhiên, chúng ta không nên đặt gánh nặng ấy lên vai trẻ, hãy tôn trọng sở thích và ước mơ của con. Không nên ép buộc con chọn nghề theo truyền thống gia đình hay tiếp nối ước mơ dang dở của bạn.

Đừng chọn ngành theo xu hướng

Hầu hết các bậc phụ huynh thường hướng con tới những ngành nghề đang “hot”, tuy nhiên, xu hướng chỉ là nhất thời, mỗi một thời điểm nhu cầu tuyển dụng lại khác nhau. Ðịnh hướng nghề nghiệp cho trẻ sớm thì không nên chạy theo xu hướng, vì sau này có thể xu hướng bạn chọn đã trở nên lỗi thời, lạc hậu. Hơn nữa,  nếu bạn bắt trẻ chạy theo các ngành học “hot” nhưng trẻ không đam mê, yêu thích thì chúng rất dễ mắc kẹt trong công việc sau này.

Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phủ nhận, danh tiếng của trường học và xu hướng của ngành nghề là hai trong nhiều yếu tố giúp các bạn trẻ khi ra trường dễ dàng xin được việc làm hơn. Nếu ngành nghề con quan tâm phù hợp với xu hướng vận động và phát triển của nền kinh tế và xã hội thì thật tuyệt vời.

Cùng con tham gia các hội thảo nghề nghiệp

Khi trẻ chuẩn bị thi vào đại học, bạn có thể cùng con tới dự các hội thảo về nghề nghiệp hoặc tham gia ngày hội tư vấn tuyển sinh của các trường đại học. Tại đây, con sẽ có cơ hội được hiểu rõ hơn về các ngành nghề và đưa ra lựa chọn cuối cùng xác đáng. Hãy luôn ghi nhớ, tương lai của con bạn do chính con quyết định, đừng quyết định thay con mà hãy là người dẫn đường và là bạn đồng hành cùng con trong việc định hướng nghề nghiệp.